Program Doradztwa Zawodowego w klasach VII - VIII Szkoły Podstawowej nr 2 w Zagnańsku

Opracowała:

Dorota Wikło

WSTĘP

            Reforma systemu oświaty postawiła przed współczesną szkołą nowe wyzwania; jednym z podstawowych zadań jest dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy oraz przygotowanie do świadomego planowania przyszłej drogi zawodowej. Pomoc w wyborze zawodu jest długim skomplikowanym procesem, nie jest to jednorazowy akt, ale ciąg decyzji, proces kolejnych przybliżeń, który zaczyna się we wczesnym dzieciństwie i trwa przez całe życie człowieka. Stając przed trudną decyzją zawodową młodzież zmuszona jest zastanowić się nad sobą i swoją przyszłością. Młody człowiek próbuje odpowiedzieć sobie na niełatwe pytania: jaki jestem, do czego się nadaję, co robić dalej, jak wykorzystać swoje zdolności, jakie mam szanse na otrzymanie pracy? Są to pytania, z którymi często sobie nie radzi. Trudność podjęcia decyzji zawodowej wynika również z tego, że najczęściej zainteresowania w tym wieku są jeszcze zmienne. Z drugiej strony wciąż istniejący na rynku pracy problem bezrobocia i wciąż rosnące tempo życia sprawia, iż boimy się przypadkowych wyborów zarówno ze względów ekonomicznych (koszty edukacji i przekwalifikowania) jak i wysokie koszty emocjonalne (frustracja, niezadowolenie, poczucie braku sensu istnienia). Poza tym uczniowie są bezradni, niedoinformowani, niewiele wiedzą na temat rynku pracy, zawodów, szkół, egzaminów. Nie wiedzą jakie mają przeciwwskazania do wykonywania zawodów, jakie są strategie podejmowania decyzji zawodowych. Niektórzy z nich boją się bezrobocia i tego, że nawet jeśli zdobędą pracę, to nie będą mieli zagwarantowanych godziwych zarobków. Te i inne przesłanki powodują, że zachodzi potrzeba udzielania profesjonalnej pomocy w tym zakresie uczniom i ich rodzicom.

W opracowaniu przyjęto następujący układ materiału:

• Podstawa prawna – dokumenty regulujące zagadnienie orientacji i poradnictwa zawodowego w edukacji.
• Cel główny i cele szczegółowe.
• Priorytety orientacji zawodowej na poszczególnych etapach nauki.
• Treści kształcenia.
• Metody i sposoby działania – formy pracy
• Osiągnięcia uczniów.
• Lektury i materiały wspomagające prowadzenie zajęć.

PODSTAWA PRAWNA – DOKUMENTY REGULUJĄCE ZAGADNIENIE OPIENTACJI I PORADNICTWA ZAWODOWEGO W EDUKACJI:

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego określające treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego, sposób realizacji doradztwa zawodowego oraz zadania doradcy zawodowego. (Dz.U. z dnia 20 lutego 2019r. ,poz. 325).
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 sierpnia 2018 r.
   w sprawie doradztwa zawodowego (Dz. U. poz. 1675).
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r.
   w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej (Dz. U. z 2017, poz. 1591).
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2017 r.
   w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci
   i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z 7 2017.; poz. 1578).
5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz. U. z 2017, poz. 703).
6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. poz. 1575).

CEL GŁÓWNY I CELE SZCZEGÓŁOWE

1. Przygotowanie młodzieży do podjęcia samodzielnej, odpowiedzialnej decyzji dotyczącej wyboru zawodu i dalszego kształcenia.

Program stanowi realizację jednolitej, uwzględniającej etapy rozwojowe uczniów oraz specyfikę placówki, systemowej koncepcji orientacji zawodowej rozumianej jako ogół działań o charakterze dydaktyczno – wychowawczym ukierunkowanych na kształtowanie u uczniów pozytywnej i proaktywnej  postawy wobec pracy i edukacji poprzez poznawanie i rozwijanie własnych zasobów oraz nabywanie wiedzy na temat zawodów i rynku pracy. Przewidziane w programie działania związane z orientacją zawodową są powiązane z treściami kształcenia, co umożliwia uczniom dostrzeganie związków pomiędzy tym, czego się uczą, a swoją dalszą edukacją i przyszłą karierą zawodową. W niniejszym programie podkreślono rolę kompetencji kluczowych przewidzianych do rozwijania w ramach podstawy programowej w kształtowaniu się orientacji zawodowej (postawy: kreatywności, przedsiębiorczości, innowacyjności i współpracy zespołowej). Oznacza to, że każdy nauczyciel realizujący program orientacji zawodowej, jednocześnie podejmuje działania mające na celu wspólne wypracowanie efektów kształcenia zapisanych w podstawie programowej.

Cele szczegółowe:

• Zorganizowanie szkolenia dla zainteresowanych nauczycieli dotyczącego możliwości realizacji programu orientacji zawodowej.
• Opracowanie szerokiej obudowy ćwiczeniowej do realizacji programu.
• Poznanie swoich mocnych i słabych stron.
• Poznanie swoich zainteresowań pod kątem wyboru zawodu.
• Rozpoznawanie własnych uzdolnień.
• Zapoznanie z typami temperamentu, cechami osobowości i charakteru.
• Budowanie poczucia własnej wartości.
• Dokonanie samooceny oraz poznanie sposobów pracy nad sobą.
• Uczenie się planowania swojej przyszłości – realizacji marzeń i pragnień skutki nietrafnego wyboru zawodu.
• Określenie typu temperamentu ucznia i cech charakteru pod kątem wyboru zawodu.
• Określenie wymagań (predyspozycji) zdrowotnych w poszczególnych zawodach.
• Zapoznanie uczniów z podstawowymi grupami zawodów oraz z zasadami poznawania zawodów – warunki, narzędzia, czynności.
• Zapoznanie uczniów z prognozową sytuacją na lokalnym rynku pracy.
• Aktywizowanie uczniów w kierunku samopoznania i dokonywania adekwatnej samooceny.
• Wskazanie czynników mających znaczenie przy wyborze zawodu
   z uwzględnieniem błędów związanych z nietrafnym wyborem zawodu.
• Doskonalenie umiejętności uczenia się i zdawania egzaminów.
• Objęcie pomocą psychologiczno – pedagogiczną uczniów z grup dyspanseryjnych – kierowanie do PPP.
• Pomaganie uczniom w wyborze zawodu i szkoły – indywidualne porady zawodowe dla uczniów i rodziców.
• Wspieranie młodych ludzi w planowaniu kariery edukacyjno – zawodowej.
• Przygotowanie młodzieży do podejmowania trafnych decyzji edukacyjno – zawodowych.
• Rozwijanie aktywnej postawy uczniów w zakresie zarządzania własną karierą.
• Przygotowanie uczniów do poruszania się po rynku edukacyjnym i rynku pracy, szukania zatrudnienia oraz przyjęcia roli pracownika.

PRIORYTETY ORIENTACJI ZAWODOWEJ NA POSZCZEGÓLNYCH ETAPACH KSZTAŁCENIA.

KLASA VII

1. Poznanie siebie, swoich zainteresowań, uzdolnień, cech charakteru , mocnych i słabych stron w aspekcie wyboru zawodu.
2. Prowadzenie indywidualnych konsultacji z uczniami (m.in. badanie predyspozycji zawodowych, wybór szkoły, zawodu).
3. Praca z rodzicami: przedstawienie programu orientacji zawodowej – prezentacja założeń szkolnej pracy edukacyjnej i doradczej na rzecz uczniów; zajęcia psychoedukacyjne dla rodziców. Zaangażowanie i przygotowanie rodziców do włączenia się w proces planowania kariery i podejmowania decyzji edukacyjno – zawodowych dziecka.

KLASA VIII

1. Poznawanie grup zawodów i konkretnych zawodów.
2. Zbieranie informacji o środowisku pracy, zadaniach, czynnościach, narzędziach, warunkach oraz możliwościach zatrudnienia.
3. Poznawanie systemu edukacyjnego: typów szkół, zasad rekrutacji do szkół, indywidualne porady zawodowe dla uczniów, którzy mają problemy w wyborze zawodu i szkoły.
4. Praca z rodzicami: włączenie rodziców jako przedstawicieli różnych zawodów do działań informacyjnych szkoły. Wsparcie merytoryczne rodziców w zakresie działań doradczych na rzecz dziecka.
5. Przedstawienie aktualnej i pełnej oferty edukacyjnej, indywidualne doradztwo zawodowe dla rodziców uczniów, którzy mają problemy
   w wyborze zawodu i szkoły.

TREŚCI KSZTAŁCENIA

1. Zainteresowania i skłonności zawodowe przejawiające się w czasie wolnym od zajęć.
2. Rola uzdolnień i umiejętności w wyborze zawodu.
3. Cechy charakteru i temperamentu – ich znaczenie w wyborze zawodu.
4. Stan zdrowotny i fizyczny a wybór zawodu.
5. Praca nad sobą- budowanie poczucia własnej oceny, samoakceptacji i adekwatnej samooceny.
6. Grupy zawodów – zapoznanie i dopasowanie się do konkretnego zawodu.
7. Zmieniający się rynek pracy – prognozowa sytuacja na lokalnym rynku pracy.
8. Doskonalenie umiejętności uczenia się i zdawania egzaminów.

METODY I SPOSOBY DZIAŁANIA

• Godziny do dyspozycji doradcy zawodowego.
• Psychoedukacja rodziców i uczniów.
• Współpraca z instytucjami: PPP, urząd pracy, zakłady pracy, ochotnicze hufce pracy, uczelnie wyższe.
• Wycieczki zawodoznawcze do szkół – korzystanie z oferty „Dni otwarte szkoły”.
• Wycieczki do zakładów pracy.
• Angażowanie młodzieży do umiejętnego spędzania czasu wolnego (koła zainteresowań, zajęcia sportowe, artystyczne).
• Organizowanie spotkań dla rodziców i uczniów z przedstawicielami szkół.
• Spotkania z uczniami i absolwentami ciekawych szkół.
• Spotkania z przedstawicielem PUP.
• Współpraca z pedagogiem szkolnym – pogadanki na lekcji wychowawczej.
• Indywidualne porady zawodowe dla uczniów i rodziców.
• Wykorzystywanie ankiet, kwestionariuszy podczas zajęć klasowych i porad indywidualnych.
• Realizacja planu orientacji zawodowej - opracowywanie i wykorzystanie scenariuszy lekcji wychowawczych.
• Prowadzenie teczek zawodoznawczych przez uczniów i wychowawcę klasy.
• Tworzenie baz danych na temat lokalnych firm i pracodawców oraz ofert pracy.
• Organizowanie uczniowskiego wolontariatu.
• Współpraca z nauczycielami i rodzicami mająca na celu zapewnienie ciągłości działań w zakresie doradztwa.

OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

• Znają czynniki niezbędne do podjęcia prawidłowej decyzji o wyborze zawodu.
• Znają swoje zainteresowania, uzdolnienia, cechy temperamentu  i charakteru oraz inne predyspozycje do wykonywania zawodów.
• Orientują się w strukturze szkolnictwa po szkole podstawowej oraz znają kryteria przyjęć do szkół.
• Posiada informacje o aktualnej sytuacji na lokalnym rynku pracy.
• Potrafi wymienić podstawowe grupy zawodów oraz scharakteryzować wybrany zawód.
• Wie, gdzie szukać pomocy w razie trudności z wyborem zawodu
  i szkoły.
• Świadomie i odpowiedzialnie podejmuje decyzję związana z wyborem zawodu eliminując błędy popełniane przy wyborze zawodu – potrafi uzasadnić swój wybór kierując się swoimi predyspozycjami i możliwościami.
• Umie kompletować niezbędną dokumentację.
• Znają swoje zasoby i predyspozycje zawodowe.
• Potrafią zaplanować swoją przyszłość edukacyjno – zawodową.
• Umieją podejmować decyzje związane z wyborem dalszej ścieżki kształcenia i zawodu.
• Przejawiają aktywną postawę w zakresie zarządzania własną karierą.

LEKTURY I MATERIAŁY WSPOMAGAJĄCE PROWADZENIE ZAJĘĆ:

• Ulotki i teczki zawodoznawcze.
• Ankiety, kwestionariusze oraz inne materiały uzyskane podczas studiów podyplomowych z doradztwa zawodowego oraz szkolenia wychowawców klas i nauczycieli.
• Czasopisma: „Cogito”, „Lider”, „Viktor”.
• Środki audiowizualne (np. internet, multimedia)
• Internet: informator dla kandydatów do szkół ponadpodstawowych w formie elektronicznej. 
• Klasyfikacja zawodów i specjalności - opisy grup i zawodów http://www.praca.gov.pl
• Książki i publikacje dot. orientacji zawodowej.
• Pakiet „Kariera na maksa”.